Uluslararası koruma, kişinin ülkesi dışında güvenli bir yaşam arayışının hukukî adıdır. Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle çok sayıda göçmene ve sığınmacıya ev sahipliği yapar. Bu nedenle uluslararası koruma başvuruları her yıl on binlerce kişi tarafından yapılmaktadır.
Bu yazıda; başvuru aşamasından red kararlarına, statü iptalinden dava süreçlerine kadar tüm ayrıntıları sade bir dille anlatacağız.
Bu kapsamlı rehberde:
tümü güncel mevzuat çerçevesinde sade bir dille anlatılmaktadır.
Bu içerik; Google’da “uluslararası koruma başvurusu”, “uluslararası koruma iptali”, “red kararına dava”, “koruma başvurusu sınır dışı”, “ulusal koruma ret davası” gibi aramalara cevap vermektedir.
Başvurunun sonunda şu kararlar verilir :
Red kararı, kişinin hayatını doğrudan etkileyebilir. Ancak kanun, itiraz ve dava hakkı tanımaktadır.
Sıkça rastlanılan durumlardan biri Hukuki destek olmadan dava açmaktır. Yabancı uyruklu kişiler dava süreçleri ile ilgili bilgi sahibi olmadığından bu durum davanın hızlı şekilde kaybedilmesine yol açmaktadır. Davanın yanlış açılması ve sürecin hatalı ilerletilmesi nedeniyle mahkemeler hızlı şekilde red kararı vermektedir. Bu durumda kişinin tekrar dava açma hakkı sonlanmaktadırç. Uluslararası koruma başvurusuna ilişkin verilen red kararına karşı açılan davaların hatalı açılması sürecin kaybedilmesine neden olur.
Başvuru kabul edilmiş olsa bile, uluslararası koruma statüsü bazı sebeplerle iptal edilebilir. Uluslararası koruma statüsünün kaybedilmesi şu nedenlerle olmaktadır:Yanlış bilgi verilmiş olması , Kamu güvenliği açısından tehdit , Ülkesindeki koşulların değişmesi.
Uluslararası koruma statüsünün iptal edilmesi halinde İptal kararına karşı dava açma hakkı vardır. Burada önemli olan konulardan biri dava açma hakkı için verilen sürelerin kaçırılmamasıdır. Aksi halde karar kesinleşir ve dava açılamaz.
Uluslararası koruma statüsünün iptali, kişinin daha önce kazanmış olduğu mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma statüsünün, kanunda belirtilen nedenlere dayanarak Göç İdaresi tarafından geri alınmasıdır.
Bu işlem sonucunda kişi:
Statünün iptali; başvurunun reddinden daha ağır bir hukuki sonuçtur çünkü kişi önceden kazanmış olduğu hakkı kaybetmektedir.
Uluslararası koruma statüsünün iptali; 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ve Mülteci Hukuku Uluslararası Standartları çerçevesinde yapılır.
YUKK’a göre statü;
durumlarında iptal edilebilir.
Uluslararası koruma statüsü ancak yasada belirtilen belirli koşulların gerçekleşmesiyle iptal edilebilir. Aşağıda en sık karşılaşılan iptal nedenleri yer alır.
Bu durum statü iptalinin en güçlü nedenidir.
Örnekler:
Göç İdaresi bu tür durumları tespit ettiğinde statüyü iptal eder.
Aşağıdaki durumlar statünün iptali için yeterlidir:
Bu durumda kişinin Türkiye’de kalması sakıncalı görülür.
Eğer kişinin ülkesinde artık zulüm riski yoksa devlet:
statüyü sona erdirebilir.
Örnek:
Savaş bitmiş, kişi artık tehlike altında değilse ikincil koruma statüsü iptal edilebilir.
Kişinin risk oluşturacak bilgileri saklaması:
statü iptaline neden olur.
Kişi başka bir ülkede;
statüsü almışsa Türkiye’deki statü iptal edilir.
Koruma talep ettiği ülkeye gönüllü dönüş; “tehlike yok” kabulüne yol açar.
Özellikle pasaport çıkarma, konsolosluğa gitme gibi hareketler “güven ilişkisini” zedeler.
Uluslararası koruma statüsünün iptali, kişinin hayatında çok önemli sonuçlar doğurur.
tamamı sona erer.
YUKK m.54'e göre statüsü iptal edilen kişi hakkında zorunlu olarak sınır dışı kararı verilir.
Bazı durumlarda kişi:
Bazı iptal nedenlerinde yeniden başvuru yapılamaz veya çok sınırlıdır.
UNHCR koordinasyonunda yürütülen yerleştirme süreçleri tamamen sonlanır.
Kişi statü iptal kararı aldıktan sonra itiraz ve dava hakkına sahiptir.
Bu nedenle adres güncellemesi hayati önem taşır.
İptal kararına karşı:
30 gün içinde ilgili mahkemede dava açılmalıdır. Bazı durumlarda süre 15 gün olabilir. Süre kaçırılırsa;
Bu durumda geri dönüş çoğu kez mümkün olmaz.
Mahkeme yalnızca idarenin kararını değil, dosyanın tamamını değerlendirir.
Uluslararası koruma statüsü iptal edilirse:
Bu nedenle kişi mutlaka iki ayrı dava açmalıdır:
Bu hatalar genelde dosyanın kesin kaybına yol açar.
Uluslararası koruma;
Avukat desteği;
Birçok kişi yanlış yönlendirme nedeniyle davayı kaybetmektedir.
Türkiye’de uluslararası koruma başvurusu, yabancıların güvenli bir yaşam sürmeleri için oldukça önemli bir haktır. Ancak her başvuru, başvuru sahibinin yükümlülüklerini yerine getirmesine bağlıdır. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 77. maddesi, başvurunun hangi durumlarda geri çekilmiş sayılacağını düzenlemektedir.
Başvurunun geri çekilmesi, kişinin kendi iradesiyle yazılı beyanla başvurusundan vazgeçmesi anlamına gelir. Bu durumda süreç sona erer ve dosya işlemden kaldırılır.
Kişi doğrudan uluslararası koruma başvurusunun geri çekilme talebi vermese bile, bazı durumlarda uluslararası koruma başvurusu geri çekilmiş kabul edilir. Kanuna göre bu haller şunlardır:
Bu hallerde kişinin uluslararası koruma başvurusu otomatik olarak geri çekilmiş sayılır ve değerlendirme durdurulur.
Uluslararası koruma başvurusunun geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılması, kişinin uluslararası koruma sürecinden çıkarılması demektir. Bu durumda:
Bu nedenle uluslararası koruma başvuru sahiplerinin yükümlülüklerini yerine getirmesi ve süreci avukat desteğiyle yürütmesi son derece önemlidir. Karar kişiye bildirildiğinde dava açma süresi başlamaktadır. Bu süre içerisinde dava açılmazsa karar kesinleşir ve kişi hakkında sınır dışı etme kararı verilir.
Uluslararası Koruma başvurusu reddedildiğinde veya iptal edildiğinde, sınır dışı kararı da alınır. Bu Husus Yabancılar ve Uluslararası Koruma kanununda şöyle yazmaktadır;
Madde 54- i ' Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş Kişiler hakkında sınır dışı etme kararı alınır'
Uluslararası koruma başvurusu, iptal veya red kararına karşı dava süreçleri karmaşık olabilir. Ancak doğru zamanda yapılan başvurular ve hukuki destek, kişinin Türkiye’de kalma ve güvenli yaşam hakkını güçlendirir.
Eğer uluslararası koruma başvurunuz reddedildiyse veya iptal kararı aldıysanız, en kısa sürede avukatınıza danışın ve haklarınızı koruyun.
1. Uluslararası koruma statüsü nedir?
Uluslararası koruma statüsü; kişinin savaş, işkence, ölüm tehdidi, zulüm, siyasi baskı veya ciddi insan hakları ihlalleri nedeniyle ülkesine dönemediği durumlarda verilen mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma statüsüdür.
2. Uluslararası koruma Başvurusu - statüsü hangi durumlarda iptal edilir?
Statü iptali şu nedenlerle yapılabilir:
3. Uluslararası koruma Başvuru - statü iptali ile başvurunun reddi arasındaki fark nedir?
4. Uluslararası koruma Başvurusu iptal edildiğinde kişi Türkiye’de kalabilir mi?
Genellikle hayır.
İptal kararıyla birlikte kişiye karşı sınır dışı kararı alınır.
5. Uluslararası koruma Başvuru iptal kararıyla beraber sınır dışı kararı otomatik mi verilir?
Evet.
YUKK m.54/1-i gereği statüsü iptal edilenler hakkında sınır dışı kararı zorunlu olarak verilir.
6. Uluslararası koruma Başvuru iptal edildiğinde hangi haklar kaybedilir?
Tamamı sona erer.
7. Uluslararası koruma Başvuru iptali kararı nasıl tebliğ edilir?
Tebligat genellikle:
Tebligat tarihi dava süresi açısından kritiktir.
8. Uluslararası koruma Başvuru iptali tebliğ edilmezse ne olur?
Tebligat yapılmış kabul edilebilir.
Adresini bildirmeyen yabancıların çoğu bu nedenle hak kaybı yaşamaktadır.
Bu nedenle adres güncellemesi zorunludur.
9. Uluslararası koruma Başvurusu İptal kararına karşı dava açma süresi nedir?
Genellikle 30 gündür.
Bazı özel durumlarda süre 15 gün olabilir.
10. Uluslararası koruma Başvurusunun iptali kararına karşı nereye dava açılır?
İlgili yabancının bulunduğu yerdeki ilgili mahkemede dava açılır.
11. Uluslararası koruma Başvuruna ilişkin Dava açıldığında sınır dışı işlemleri durur mu?
Evet.
Statü iptali sonrası verilen sınır dışı kararına 7 gün içinde dava açıldığında sınır dışı işlemleri kesin olarak durur.
12. Uluslararası koruma Başvurusu İptal kararı sonrası iki dava mı açmak gerekir?
Evet, çoğu dosyada iki ayrı dava açılır:
Bu iki dava birbirinden bağımsızdır.
13. Uluslararası koruma Başvuru iptalinde en çok yapılan hata nedir?
En büyük hata süre kaçırmak ve danışman adı altında yetkisiz kişilerden destek almaktır.
14. Sahte belge sunmak Uluslararası koruma Başvurusunun iptaline neden olur mu?
Kesin olarak evet.
Sahte belge, statü iptalinin en ağır ve kesin nedenlerinden biridir.
15. Ülkeme kısa süreliğine gidersem Uluslararası koruma Başvurum iptal edilir mi?
Evet, çoğu durumda edilir.
Gönüllü dönüş, koruma ihtiyacının ortadan kalktığı anlamına gelir.
16. Kamu güvenliği açısından tehdit iddiaları nasıl değerlendirilir?
gibi durumlar iptal sebebidir. Mahkeme bu iddiaları delillerle değerlendirir.
17. Ülkemde savaş bitti. Uluslararası koruma Başvurum iptal edilir mi?
Evet, edilebilir. Devlet: “Artık sana yönelik tehdit yok.” derse statüyü geri alabilir.
18. Uluslararası koruma Başvurusunun iptalinde mülakat yeniden yapılır mı?
Göç İdaresi çoğu zaman iptal gerekçeleri hakkında yeniden mülakat yapabilir.
Ancak bazı dosyalarda direkt iptal işlemi uygulanır.
19. Uluslararası koruma Başvurumun iptalinden sonra Türkiye’de yeni bir başvuru yapabilir miyim?
İptal nedenine göre değişir:
Her dosyanın durumu farklıdır.
20. Yeniden uluslararası koruma başvurusu için hangi şartlar gerekir?
21. Uluslararası koruma Başvurusu iptal davasında mahkeme neyi inceler?
Mahkeme yalnızca idari kararın değil, tüm dosyanın bütününü değerlendirir.
22. Uluslararası koruma Başvurusunun iptal davası ne kadar sürer?
Ortalama 3–12 ay arasındadır. Dava yoğunluğuna göre daha kısa veya uzun olabilir.
23. Uluslararası koruma Başvurumun iptal kararının iptali halinde ne olur?
24. Uluslararası koruma Başvurum iptal edildiğinde çalışmaya devam edebilir miyim?
Hayır. Çalışma izni statüye bağlıdır. Statü iptal edilir edilmez çalışma hakkı sona erer.
25. Uluslararası koruma Başvurumun iptal kararı aldım, avukata gitmek zorunda mıyım?
Zorunlu değildir; ancak hak kaybı yaşanmaması için avukat desteği şiddetle tavsiye edilir.
Göç hukuku teknik bir alandır ve yanlış dava → kalıcı hak kaybına yol açabilir.
26. Uluslararası koruma Başvurumun iptalinden sonra geri gönderme merkezine alınabilir miyim?
Evet.
Kişi hakkında sınır dışı işlemi başlatıldığında idari gözetim kararı verilebilir.
27. Uluslararası koruma Başvurumun iptali aile üyelerimi etkiler mi?
Evet. Aile bireylerinin statüleri de gözden geçirilebilir. Bazı durumlarda hepsi için işlem yapılabilir.
28. Uluslararası koruma Başvurumun iptali sonrası başka ülkeye geçebilir miyim?
Hayır.
Statü iptali → belge iptali → seyahat yasağı doğurur.
Yasadışı geçiş denemeleri ağır sonuçlar doğurur.
29. Uluslararası koruma Başvurumun iptal kararını hızlandırmak mümkün mü?
Evet. Mahkemeden yürütmenin durdurulması (YD) istenebilir. Risk varsa mahkeme hızlı karar verir.
30. Uluslararası koruma Başvurumun iptali UNHCR (Birleşmiş Milletler) sürecini etkiler mi?
Kesin olarak evet.
UNHCR dosyası tamamen kapanır.
Üçüncü ülkeye yerleştirme imkânı sona erer.
31. Uluslararası koruma Başvurumun iptaline karşı idari itiraz var mı?
Her ilde farklı uygulamalar bulunsa da esas yol idari davadır.
Bazı iller “yeniden değerlendirme talebi” alabilir.
32. Uluslararası koruma Başvurumun iptaline karşı yürütmeyi durdurma nedir?
“Yürütmenin durdurulması”, mahkemenin:
geçici olarak durdurmasıdır. En kritik koruma mekanizmasıdır.
33. Uluslararası koruma Başvurumun iptal nedenleri yanlışsa dava kazanılabilir mi?
Evet.
Birçok dosyada Göç İdaresi’nin:
nedeniyle mahkeme iptal kararı verdiği görülmektedir.
34. Uluslararası koruma Başvurumun iptal kararı aldıktan sonra ne yapmalıyım?
35. Adres değişikliğini bildirmedim. Uluslararası koruma Başvurum iptal edilir mi?
Evet, bu gerekçeyle birçok kişinin statüsü iptal ediliyor.
Adres bildirim yükümlülüğü yasal zorunluluktur.
36. Uluslararası koruma Başvurumun iptalinin geri alınması mümkün mü?
Mahkeme kararıyla mümkündür.
Ayrıca “yeniden değerlendirme” yoluyla idari olarak da düzeltilebilir. Anca bu husus her kişi ve dosya için geçerli değildir.
37. Kimlik kartım iptal edilirse ne olur?
38. Uluslararası koruma Başvurumun iptalinden sonra Türkiye’de kalmanın hukuki yolu var mı?
Evet.
Ancak her durum özel olarak değerlendirilmelidir.
39. Uluslararası koruma Başvurumun iptali ile Geri Gönderme Merkezi’ne alınma süreci nasıl işler?
