Türkiye, doğal güzellikleri, stratejik konumu ve turizm potansiyeliyle her yıl milyonlarca yabancıyı ağırlamaktadır. Ancak kısa süreli vizeyle gelen ve daha uzun süre Türkiye’de kalmak isteyen yabancılar için turizm amaçlı ikamet izni, yani kısa dönem ikamet izni, en uygun yoldur.
Bu izin, yabancıların Türkiye’de çalışma, ticaret veya eğitim faaliyeti yürütmeden, sadece turizm, tatil veya kültürel amaçlarla belirli bir süre ikamet etmelerine imkân tanır.
Yasal dayanağını 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun (YUKK) 31. maddesi ile İkamet İzinleri Yönetmeliği oluşturmaktadır.
Turizm amaçlı ikamet izni genellikle en fazla 1 yıl süreyle verilir ve süresi dolmadan önce uzatma başvurusu yapılabilir. Bu izin çalışma hakkı sağlamaz ve yalnızca turistik kalış amacıyla kullanılmalıdır.
Turistik ikamet izni, Türkiye’de geçici olarak kalmak isteyen ancak başka bir izne tabi olmayan yabancılara verilir. Başlıca başvuru grupları şunlardır:
Bu iznin amacı dışında (örneğin gizli çalışma, ticari faaliyet, eğitim veya sağlık) kullanılması halinde Göç İdaresi başvuruyu reddedebilir veya verilen izni iptal edebilir.
Başvurular, Göç İdaresi Başkanlığı’nın e-ikamet sistemi üzerinden çevrimiçi olarak yapılır.
https://e-ikamet.goc.gov.tr
A. Başvuru Öncesi Gerekli Belgeler
B. Başvuru Aşamaları
C. Süreç ve Değerlendirme
Göç İdaresi, son yıllarda turistik ikamet başvurularında çok daha sıkı denetim uygulamaktadır.
En sık görülen ret nedenleri şunlardır:
Göç İdaresi, özellikle Antalya, İstanbul, Muğla, Aydın, Bursa, Mersin gibi şehirlerde “turistik başvurular” konusunda kota veya bölgesel sınırlama uygulayabilmektedir.
Turistik ikamet izni alınmış olsa bile, belirli durumlarda sonradan iptal edilebilir.
Başlıca iptal nedenleri:
İptal kararı da bir idari işlemdir. Hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa yargı yoluna gidilebilir.
Red veya iptal kararı tebliğ edildikten sonra yabancının hem idari hem de yargısal başvuru hakları bulunmaktadır.
A. İdari İtiraz
Kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Göç İdaresi’ne yazılı olarak itiraz yapılabilir.
İtiraz dilekçesinde, kararın gerekçelerine karşı açıklama yapılmalı ve varsa yeni belgeler sunulmalıdır.
Bu yol, zorunlu olmamakla birlikte, idareye kararı yeniden değerlendirme fırsatı tanır. Uygulamada itiraz usulü pek kullanılmamaktadır. Bunun nedeni kararı veren kuruma itiraz yapılmasıdır.
B. Mahkemede Dava Açma Hakkı
Ret veya iptal kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde İlgili Mahkeme’de iptal davası açılabilir.
C. Dava Sonucunda Ne Olur?
Mahkeme kararıyla işlem iptal edilirse, Göç İdaresi yeniden değerlendirme yapmak zorundadır.
Mahkeme ayrıca idarenin gerekçesiz veya ölçüsüz davrandığı kanaatine varırsa, yürütmenin durdurulmasına hükmedebilir.
D. Üst Yargı Yolları
İlgili Mahkeme kararına karşı 30 gün içinde Üst Mahkemede istinaf başvurusu yapılabilir.
1. Turizm amaçlı ikamet izni nedir?
Turizm amaçlı ikamet izni, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de çalışma veya eğitim faaliyeti yürütmeksizin, yalnızca gezi, tatil, kültürel veya sosyal amaçlarla belirli bir süre ikamet etmelerine olanak tanıyan kısa dönem ikamet türüdür.
Bu izin 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31. maddesi kapsamında düzenlenir.
2. Turistik ikamet izni kaç aylık verilir?
Turistik ikamet izni genellikle 6 ay ile 12 ay arasında verilir.
Ancak Göç İdaresi, başvuru sahibinin durumuna, mali yeterliliğine ve başvuru gerekçesine göre bu süreyi kısaltabilir. Bazı illerde ise (İstanbul, Antalya, Muğla, Aydın vb.) 1 yıldan daha kısa izinler verilmektedir.
3. Turistik ikamet izni süresi uzatılabilir mi?
Evet. Mevcut iznin süresi bitmeden en fazla 60 gün önce Göç İdaresi’nin e-ikamet sistemi üzerinden uzatma başvurusu yapılabilir.
Ancak son yıllarda aynı gerekçeyle art arda turistik uzatma başvuruları çoğunlukla reddedilmektedir. Göç İdaresi, artık daha kalıcı gerekçeler (örneğin taşınmaz edinimi, aile bağı, eğitim, çalışma vb.) görmek istemektedir.
4. Turistik ikamet izni başvurusunda hangi belgeler gereklidir?
Başlıca belgeler şunlardır:
Eksik veya sahte belge sunulması, başvurunun doğrudan reddedilmesine neden olabilir.
5. Turistik ikamet izniyle Türkiye’de çalışabilir miyim?
Hayır. Turistik ikamet izni çalışma hakkı vermez.
Bu izin yalnızca turistik amaçla Türkiye’de kalma hakkı sağlar.
Yabancı bir kişinin çalışabilmesi için ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni alması gerekir. Turistik ikamet izniyle çalışan kişiler hakkında idari para cezası ve sınır dışı kararı uygulanabilir.
6. Turistik ikamet izni başvurusu ne kadar sürede sonuçlanır?
Başvurular genellikle 30 ila 90 gün içinde sonuçlanır.
Ancak yoğun illerde (örneğin İstanbul ve Antalya) bu süre uzayabilir.
Başvuru sonucu, e-posta veya SMS yoluyla bildirilir ve onaylanan kart PTT aracılığıyla gönderilir.
7. Turistik ikamet izni başvurum reddedilirse ne olur?
Başvurunun reddedilmesi halinde karar yazılı olarak tebliğ edilir.
Yabancı, tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Göç İdaresi’ne itiraz edebilir veya doğrudan 60 gün içinde İlgili Mahkeme’de iptal davası açabilir. Ancak dava açma süresinin dolmaması gerekir. Süreler öenmlidir. Aksi halde dava açma hakkı kaybedilir.
Red kararı kesin değildir; yargı denetimine tabidir.
8. Red kararına karşı dava açmak için süre nedir?
Red kararına karşı dava açma süresi, kararın tebliğ tarihinden itibaren 60 gündür.
Bu süre hak düşürücüdür. Süre geçirilirse dava hakkı kaybedilir.
9. İptal edilen ikamet izni için dava açılabilir mi?
Evet. İptal kararı da bir idari işlemdir.
Bu nedenle yabancı, iptal kararına karşı da 60 gün içinde ilgili mahkeneye başvurarak iptal davası açabilir.
Dava sonucunda mahkeme kararı iptal ederse, Göç İdaresi izin sürecini yeniden değerlendirmek zorundadır.
10. Dava açıldığında Türkiye’de kalma hakkı devam eder mi?
Eğer dava dilekçesinde yürütmenin durdurulması talep edilmiş ve mahkeme bu talebi kabul etmişse, dava sonuçlanıncaya kadar yabancı kişi Türkiye’de kalabilir.
Yürütmenin durdurulması kararı, idarenin işlemine geçici olarak son verir.
11. Red veya iptal kararı sonrası ülkeyi hemen terk etmek gerekir mi?
Red veya iptal kararı tebliğ edildikten sonra, Göç İdaresi genellikle 10 gün içinde ülkeyi terk etme süresi verir.
Ancak kişi dava açarsa ve yürütme durdurulursa bu yükümlülük askıya alınır.
Yani dava sürecinde Türkiye’de kalmak hukuken mümkündür.
12. Aynı gerekçeyle tekrar başvuru yapabilir miyim?
Hayır. Aynı nedenlerle yapılan tekrar başvurular çoğunlukla reddedilir. Vize süresi dolması ile birlikte kişinin ülkeden çıkarak tekrar giriş yapması gerekir.
Yeni başvuru yapılacaksa, önceki red gerekçeleri giderilmeli ve farklı bir dayanak (örneğin taşınmaz alımı, aile bağı, yeni finansal durum) sunulmalıdır.
13. Turistik ikamet izni iptali hangi nedenlerle yapılır?
En sık görülen iptal gerekçeleri şunlardır:
Bu hallerde idare, izni iptal eder ve gerekirse sınır dışı kararı da verebilir.
14. Turistik ikamet izni hangi şehirlerde zorlaştırılmıştır?
Göç İdaresi, yabancı yoğunluğunun yüksek olduğu bazı illerde (özellikle İstanbul, Antalya, Muğla, Aydın, Bursa, Mersin) turistik ikamet izinlerinde kısıtlamaya gitmiştir.
Bu illerde “turistik” gerekçeyle yapılan ilk başvuruların kabul oranı oldukça düşüktür.
15. Mali yeterlilik nasıl ispatlanır?
Başvuru sahibinin Türkiye’de kaldığı süre boyunca kendi geçimini sağlayabileceğini ispatlaması gerekir.
Göç İdaresi, genellikle aylık asgari geçim tutarının üzerinde bir banka bakiyesi arar.
Örneğin 12 aylık ikamet izni için ortalama 150.000 TL civarında bir bakiye gösterilmesi güvenli kabul edilir.
Ayrıca banka hesabının başvuru sahibine ait olması önemlidir.
16. Turistik ikamet izni ret veya iptal kararı sonrası sınır dışı edilme riski var mı?
Evet, mümkündür.
Göç İdaresi, özellikle sahte belge, yanlış beyan, kamu güvenliği riski veya yasa dışı çalışma tespit edilirse sınır dışı (deport) kararı verebilir.
Bu durumda, kişi hakkında tahdit kodu (örneğin V-70, Ç-150, G-87) işlenebilir.
Bu tür işlemler için idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.
17. Red veya iptal kararına itiraz dilekçesi nasıl hazırlanmalıdır?
Dilekçe, kararın gerekçesine uygun hukuki açıklamalar, kanıtlar ve dayanak belgeler içermelidir.
Yalnızca “itiraz ediyorum” demek yeterli değildir.
Profesyonel olarak hazırlanmış bir dilekçede şu unsurlar bulunmalıdır:
18. Dava açmak için avukat tutmak zorunlu mu?
Zorunlu değildir, ancak özellikle idari dava süreçleri teknik bilgi gerektirdiği için avukatla takip edilmesi önerilir.
Dava dilekçesi, sürelerin doğru hesaplanması, yürütmenin durdurulması talebi ve delillerin sunumu açısından avukat desteği büyük önem taşır.
19. Davayı kazandığımda yeniden ikamet izni alabilir miyim?
Evet.
Mahkeme kararıyla ret veya iptal işlemi iptal edilirse, Göç İdaresi kararı yeniden değerlendirir ve genellikle kişi yeniden ikamet izni alabilir.
20. Turistik ikamet izni reddine karşı dava açmak ne kadar sürer?
İlgili Mahkemede açılan iptal davaları ortalama 4 ila 8 ay arasında sonuçlanır.
Ancak bu süre mahkemenin iş yüküne göre değişebilir.
Yürütmenin durdurulması talepleri genellikle 15 ila 60 gün içinde değerlendirilir.
21. Turistik ikamet izniyle çocuklarım okula gidebilir mi?
Evet.
Turistik ikamet izni sahiplerinin çocukları, Milli Eğitim Bakanlığı’nın izin verdiği özel veya devlet okullarına kayıt yaptırabilir.
Ancak uzun vadeli eğitim planı varsa, öğrenci ikamet izni alınması daha doğru olur.
22. Göç İdaresi ret gerekçesi bildirmezse ne yapılabilir?
Bazen karar tebliğinde yalnızca “uygun görülmemiştir” ifadesi yer alabilir.
Bu durumda kişi, Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında gerekçe talebinde bulunabilir. Ancak genelde karara karşı iptal davası açılması ile Göç İdaresi Müdürlüğü mahkemeye ayrıntılı açıklama yapmak zorundadır. Bu şekilde kararın sebebi öğrenilmektedir.
23. Turistik ikamet izni hangi durumlarda uzatılamaz?
Aşağıdaki durumlarda Göç İdaresi genellikle uzatma başvurularını reddeder:
Bu durumlarda farklı bir ikamet gerekçesiyle (örneğin taşınmaz mal sahipliği, aile izni vb.) başvuru yapmak gerekir.
25. Avukat aracılığıyla başvuru yapılabilir mi?
Evet.
Yabancılar, noter onaylı vekaletname düzenleyerek avukatlarına hem ikamet başvurusu hem de dava işlemleri için yetki verebilirler.
Bu sayede Türkiye’de bulunmadan başvuru veya dava takibi mümkündür. Ancak ikamet izni başvurusunda kişi parmak izi vereceğinden evraklarıyla birlikte kendisinin randevu gününe gitmesi gerekir.
Turistik ikamet izni, Türkiye’de kısa süreli yasal ikamet hakkı sağlayan önemli bir izin türüdür.
Ancak son yıllarda uygulamada sıkı denetimler yapılmakta, belgeler ayrıntılı incelenmektedir.
Bu nedenle başvuru, itiraz veya dava süreçlerinde yabancılar hukuku konusunda uzman bir avukat ile çalışmak sürecin en sağlıklı şekilde ilerlemesini sağlar.
