Kısa Dönem İkamet İzni: Başvuru, Ret ve Dava Rehber

Kısa Dönem İkamet İzni  Nedir, Kimler Başvurabilir?

Kısa dönem ikamet izni, Türkiye’de belirli şartlarla, yabancı uyruklu kişilere her defasında en fazla bir yıllık sürelerle Türkiye’de kalma hakkı veren bir izin türüdür.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile bu iznin koşulları, başvuru usulü, ret ve iptal halleri düzenlenmiştir.

Kısa dönem ikamet izni başvurusu yapabilecek kişiler arasında şunlar sayılabilir:

• Bilimsel araştırma yapmak üzere gelenler
• Türkiye’de taşınmazı (konutu) olan yabancılar
• Hizmet içi eğitim, staj programlarına katılanlar
• Tedavi amaçlı gelenler
• Öğrenci değişim programları, dil kursu vs. programlara katılanlar
• Aile ikamet izni şartlarını kaybedenler (geçiş durumu)
• Eğitimlerini tamamlayıp mezun olduktan sonra süre içinde başvuranlar vb.

Ancak her başvuru kabul edilmez; kanunda izin verilmeyecek hâller de açıkça sayılmıştır.

Başvuru Süreci: Adımlar, Belgeler ve Usul

Aşağıda kısa dönem ikamet izni başvuru sürecinin tipik adımları ve dikkat edilmesi gereken aşamaları yer alıyor:

Aşama	Açıklama / Notlar
Başvuru zamanı	Mevcut vize ya da ikamet izninizin süresi dolmadan önce başvurmanız gerekir.
Başvuru makamı	İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yapılır.
Gerekli belgeler	Kimlik / pasaport, konaklama adresi beyanı, adli sicil (uygun ülke mercilerinden), mali yeterlilik, sağlık sigortası, izin türüne bağlı diğer belgeler.
İnceleme süresi	Kanuna göre başvurular en geç 90 gün içinde sonuçlandırılır.
Değerlendirme	Göç İdaresi ve ilgili kurumlar (varsa) görüş alabilir. Yetkili makamın takdir yetkisi vardır — şartlar tam olsa bile başvuru reddedilebilir.
Karar tebliği	Karar yazılı olarak başvuru sahibine, yasal temsilcisine veya avukata tebliğ edilir. Tebligatta ret sebepleri ve itiraz/dava hakları belirtilir.

Özellikle takdir yetkisi hususu çok önemlidir: ilgili makam, şartlar tam olsa bile başvuru sahibinin hâlihazır durumu, kamu düzeni açısından risk, geçmiş sicil gibi unsurları göz önüne alarak ret kararı verebilir.

Red ve İptal Nedenleri: Hangi Durumlarda Reddedilir veya İptal Edilir?

Kısa dönem ikamet izni ret veya iptal nedenleri kanunda açıkça yer almıştır. Başlıca gerekçeler şöyle özetlenebilir:

Reddedilme ya da İptal Sebepleri (Kanunda belirlenen hâller)

• Başvuru şartlarından birinin sağlanmamış olması ya da sonradan ortadan kalkması
• İznin veriliş amacı dışında kullanılması (örneğin eğitim izni alıp çalışmak)
• Hakkında geçerli sınır dışı etme ya da Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması
• Sahte belge sunma, yanıltıcı bilgi verme, sahteciliğe başvurma
• Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından risk olarak görülme

 

Önemli Notlar

• Ret sebebi açıkça ve gerekçeli biçimde gösterilmelidir; gerekçesiz veya soyut ret kararları idari yargı açısından sonuç doğurur.
• İptal işlemleri de aynı gerekçelere dayanabilir; iptal kararı alındıysa iznin sona ermesi ya da uzatılmaması gibi sonuçlar doğar.
• Ret ya da iptal kararları, idare içi inceleme ya da itiraz süreçleri ile yeniden değerlendirilme olanağı taşıyabilir, ama bu süreçler dava yolunu kapatmaz. Sadece dava süresi yönünden sorun oluşturabilir. Sürelerin dikkatle takip edilmesi gerekir.
• İtiraz usulü uygulamada vakit kaybıdır. Çünkü kararı veren kuruma itiraz edilir. Dava sürelerinin kaçmasına da neden olabilir. BU nedenle en etkili yol bağımsız ve tarafsız mahkemelerde dava açmaktır.
• Ret ya da iptal kararlarında yürütmenin durdurulması talebiyle dava açılması, kişinin Türkiye’de idari işlemin yürütülmesini durdurması talep edilebilir durumda.

Karara Karşı Hukuki Yollar: İtiraz ve İptal Davası Süreci

İkamet izni başvurunuz ret ya da iptal edilirse, hukuken başvurabileceğiniz yollar iki ana başlıkta toplanır:

1. İdari itiraz (idareye başvuru)
2. İptal davası (dava açma)

İdari İtiraz

• Ret kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde kararı veren İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yazılı itiraz başvurusu yapılabilir.
• Bu itiraz, idarenin işlemi yeniden değerlendirmesi talebini içerir; idare, itiraz üzerine yeni değerlendirme yapmak zorunda değildir, ama eleştiri imkanı sağlar.
• İtiraz yapılmış olması, iptal davası açma süresini durdurmaz — bu yüzden ayrı olarak dava açmak gerekir.
• Uygulamada itiraz usulü neticesinde karar pek değişmez. Bu nedenle dava açma sürelerini kaçırmamak gerekir.
• İtiraz usulü mecburi değildir. Doğrudan dava da açılabilir.

İptal Davası

• Ret veya iptal kararına karşı 60 gün içinde (kararın tebliğinden itibaren) ilgili mahkemede dava açılmalıdır.
• Davayla birlikte yürütmenin durdurulması talebi de yapılabilir. Eğer mahkeme bunu kabul ederse, dava süresince ret/iptal kararı fiilen uygulanamaz  
• Davada idarenin dayandığı gerekçeler, usul eksiklikleri, orantılılık ilkesi, kişinin statüsü gibi birçok husus ileri sürülebilir.
• İptal davasının kararına karşı istinaf- üst mahkeme başvuru imkânı vardır; ancak istinaf kararı kesin olup temyiz imkânı yoktur  

Dava Süreci ve Strateji

• Dava dilekçesi hazırlanırken ret kararı ile bağlantılı eksiklikler ve hukuka aykırılıklar sistematik şekilde ortaya konmalıdır.
• Usul hataları (eksik tebligat, gerekçesizlik, süresiz karar, eksik inceleme) dile getirilmelidir.
• Emsal kararlara dayanan argümanlar kullanılmalı  
• Yürütmeyi durdurma talebi, telafisi güç zarar riski varsa mutlaka birlikte yapılmalıdır.
• Süreler kesin niteliktedir; hak düşürücü nitelikleri vardır. Süre kaçarsa dava açma hakkı kaybolur.

Ret / İptal Kararının Sonuçları, Zorluklar, Riskler

Ret ya da iptal kararının başvuru sahibine doğurabileceği sonuçlar ve dikkat edilmesi gereken hususlar:

• Karar tebliğinden itibaren 10 gün içinde Türkiye’yi terk etme yükümlülüğü doğabilir. Bu süre kararın uygulanabilmesini sağlar.
• Yargı sürecinde yürütmenin durdurulması talebi kabul edilmezse, karar uygulanabilir.
• Süresinde itiraz ya da dava açılmazsa ret kararı kesinleşir, ikamet izni başvurusu tekrar yapılmak istendiğinde önceki ret gerekçesi ile yeniden başvuru yapılamaz — en az 6 ay beklemek gerekebilir.
• Yeniden başvurulduğunda, farklı gerekçelere dayanmayan başvurular kabul edilmez.
• Sınır dışı kararı alınabilir ve idari para cezası uygulanabilir.
• Kararın uygulanması sürecinde idareler bazen hukuksuz biçimde işlem yapabilir; bu tür durumlara karşı hukuk mücadelesi gerekir.
•  

Kısa Dönem İkamet İzni Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Kısa dönem ikamet izni nedir?

Kısa dönem ikamet izni, Türkiye’de belirli bir amaçla (örneğin taşınmaz sahibi olma, eğitim, tedavi, araştırma, vb.) en fazla bir yıl süreyle yabancı uyruklu kişilere verilen yasal oturum iznidir. Bu izin, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31. maddesi kapsamında düzenlenmiştir.

2. Kısa dönem ikamet izni kimlere verilir?

Aşağıdaki yabancılar kısa dönem ikamet iznine başvurabilir:

• Türkiye’de taşınmazı (konutu) olanlar,
• Bilimsel araştırma yapanlar,
• Türkiye’de eğitim, staj veya kurslara katılanlar,
• Tedavi görecek yabancılar,
• Türkiye’de ticari faaliyet veya iş kurmak isteyenler,
• Türkiye’de çalışmadan ama maddi yeterliliği olanlar,
• Aile ikamet iznini kaybeden ancak ülkede kalmak isteyenler,
• Mezun olduktan sonra Türkiye’de kalmak isteyen öğrenciler.

3. Kısa dönem ikamet izni başvurusu nereye yapılır?

Başvurular İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yapılır.
Yabancı kişi Türkiye’de yasal olarak bulunduğu süre içinde online olarak e-ikamet sistemi üzerinden başvurusunu oluşturmalı, ardından belgelerini teslim ederek randevusuna gitmelidir.

4. Kısa dönem ikamet izni için hangi belgeler gereklidir?

Güncel olarak istenen belgeler şunlardır:

• Pasaport veya geçerli seyahat belgesi,
• Biyometrik fotoğraf,
• Konaklama belgesi (kira sözleşmesi, tapu, otel rezervasyonu vb.),
• Yeterli ve düzenli gelir beyanı,
• Sağlık sigortası,
• Başvuru formu (e-ikamet sisteminden alınır),
• Amaca göre ek belgeler (örneğin tapu fotokopisi, öğrenci belgesi, tedavi belgesi vb.).

5. Kısa dönem ikamet izni başvuru süresi ne kadar sürer?

Başvurular genellikle 30 ila 90 gün içinde sonuçlandırılır.
Ancak başvuru yoğunluğu, belgelerde eksiklik veya güvenlik soruşturmaları süreci uzatabilir. Bu nedenle belgeler eksiksiz hazırlanmalıdır.

6. Kısa dönem ikamet izni ne kadar süreyle verilir?

Genellikle 1 yıl süreyle verilir.
Ancak başvuru amacına ve kişinin durumuna göre süre 6 ay ile 2 yıl arasında değişebilir.
Tapu sahibi yabancılarda genellikle 1 yıllık izin tercih edilir.

7. İkamet izni başvurusu hangi durumlarda reddedilir?

Başvuru aşağıdaki nedenlerle reddedilebilir:

• Sahte veya eksik belge sunulması,
• Kamu düzeni veya güvenliği açısından risk oluşturma,
• Türkiye’ye giriş yasağı (örneğin G-87, V-70, Ç-150) bulunması,
• Mali yeterlilik gösterilememesi,
• İznin veriliş amacı dışında kullanılma (örneğin turistik izinle çalışma),
• Önceki ikamet izni ihlalleri,
• Mevcut cezai soruşturmalar veya MASAK blokesi gibi riskler.

8. Kısa dönem ikamet izni hangi durumlarda iptal edilir?

İkamet izni verilmiş olsa bile şu hâllerde iptal edilebilir:

• İzin amacı sona ermiş veya şartlar ortadan kalkmışsa,
• Türkiye dışında 180 günden fazla kalınmışsa,
• Kamu güvenliği veya sağlığına tehdit oluşturuluyorsa,
• Gerçeğe aykırı beyanda bulunulmuşsa,
• Sınır dışı etme kararı verilmişse
• Türkiye’de suç işlenmişse

9. Ret veya iptal kararı nasıl tebliğ edilir?

Karar, yazılı olarak tebliğ edilir.
Tebligatta:

• Ret gerekçesi,
• Dava açma süresi,
• Başvurulabilecek idari merciler açıkça yer almalıdır.
  Bu bildirim yapılmadan alınan kararlar usul yönünden hukuka aykırıdır ve iptal davasına konu edilebilir.

10. Red kararına karşı ne kadar sürede dava açılır?

Ret kararına karşı tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde ilgili mahkemede iptal davası açılabilir.
Eğer ayrıca idareye itiraz yapılacaksa, bu itiraz süresi 30 gündür, ancak dava süresini durdurmaz.
Dava süresinin kaçırılması, kararın kesinleşmesi anlamına gelir.

11. Dava açmak ikamet izni sürecini durdurur mu?

Hayır, otomatik olarak durdurmaz.
Ancak dava dilekçesinde “yürütmenin durdurulması” talebi yapılırsa ve mahkeme bunu kabul ederse, ret/iptal kararı geçici olarak askıya alınır.
Bu durumda kişi Türkiye’de yasal olarak kalmaya devam edebilir.

12. Dava açıldığında yabancı Türkiye’de kalabilir mi?

Evet, eğer mahkeme yürütmenin durdurulması kararı verirse kişi ülkede yasal olarak kalabilir.
Aksi hâlde Göç İdaresi, kararın kesinleşmemiş olmasına rağmen 10 gün içinde ülkeyi terk etme yükümlülüğü getirebilir.

13. Kısa dönem ikamet izni reddi davası hangi mahkemede açılır?

Dava, işlemi yapan idarenin bulunduğu yerdeki İlgili Mahkeme’de açılır.

14. Dava ne kadar sürer?

Dava süreci ortalama 6 ila 12 ay arasında tamamlanır.
Ancak mahkeme yoğunluğu, bilirkişi raporu, tebligat süreci gibi etkenler bu süreyi uzatabilir.
Yürütmeyi durdurma talebi genellikle 1-2 ay içinde karara bağlanır.

15. Dava açmak için avukat tutmak zorunlu mudur?

Zorunlu değildir, ancak yabancılar hukuku ve idare davaları karmaşık prosedürler içerdiği için bir yabancılar hukuku avukatıyla hareket edilmesi büyük avantaj sağlar.
Avukat, süreleri takip eder, eksiklikleri giderir, gerekçeli dilekçeleri hazırlar ve mahkeme sürecini profesyonel yürütür.

16. Red kararı sonrası yeniden başvuru yapılabilir mi?

Evet, ancak ret gerekçesi ortadan kaldırıldıysa yeniden başvuru yapılabilir. Ancak ülkeden çıkış yapılmalı ve 6 ay beklenmelidir.
Aynı gerekçeyle tekrarlanan başvurular kabul edilmez.
Örneğin “mali yeterlilik yetersiz” gerekçesiyle reddedildiyse, yeni başvuruda banka hesap dökümleri ve gelir belgeleri güçlendirilmelidir.

17. Red veya iptal kararı Türkiye’den çıkış yasağı doğurur mu?

Tek başına red kararı çıkış yasağı doğurmaz.
Ancak kişi süresi dolmuş ikamet izniyle Türkiye’de kalırsa, vize ihlali cezası uygulanabilir.
Bazı durumlarda, özellikle G-87 veya V-70 gibi tahdit kodlarıyla giriş yasağı da getirilebilir.

18. Mahkeme iptal kararı verirse ne olur?

Mahkeme işlemi iptal ederse, Göç İdaresi kararı geri alır ve başvuru yeniden değerlendirilir.
Bu durumda kişi Türkiye’de yasal olarak kalabilir ve yeni ikamet kartı düzenlenebilir.

19. Davayı kaybedersem yeniden başvuru yapabilir miyim?

Evet, ancak yeni başvuru için karar gerekçesi değişmiş olmalı.
Mahkeme kararında belirtilen eksiklikleri gidererek, yeni belgelerle başvuru yapılabilir.
Aksi hâlde aynı gerekçelerle yapılan başvuru tekrar reddedilir.

20. Ret kararına karşı Anayasa Mahkemesi’ne veya AİHM’e başvurabilir miyim?

İdare mahkemesi ve istinaf aşamaları tamamlandıktan sonra:

• Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru,
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru,
  ancak yalnızca temel hak ihlali (örneğin aile birliği, özel hayat, ayrımcılık) varsa mümkündür.

 Özetle:

Kısa dönem ikamet izni süreci dikkatle yönetilmesi gereken bir idari süreçtir.
Red veya iptal kararları her zaman kesin değildir — usul veya gerekçe hatası varsa iptal davası ile geri döndürülebilir.
Bu süreçte hukuki destek almak, hem sürelere hem de delillere hâkim olmak açısından kritik önem taşır.