Çalışma İzni: Red , İptal, İtiraz ve Hukuki Süreç

Türkiye’de yabancıların çalışma izni başvurusunun reddi, ne yazık ki sık karşılaşılan ve karmaşık hukuki sonuçlara yol açabilecek bir durumdur. Red kararı hem başvuru sahibini hem de işvereni zor durumda bırakabilir. Bu yazıda, red kararının temel sebeplerinden başlayarak, yasal yollar, dikkat edilmesi gereken hususlar ve stratejiler üzerine detaylı bir analiz sunacağım.

Çalışma İzni Reddi Ne Demektir?

“Çalışma izni reddi”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü) tarafından, bir yabancının Türkiye'de yasal şekilde çalışabilmesi için yaptığı başvurunun olumsuz sonuçlandırılmasıdır. Bu karar, başvuru dosyasının eksik, hukuka aykırı veya kriterlerle uyumsuz olması gibi gerekçelere dayanabilir.

Red kararı, başvuru sahibine resmi bir tebligatla bildirilir. Tebliğ tarihinden itibaren itiraz hakkı doğar; eğer itiraz reddedilirse, idari yargı süreci (iptal davası) gündeme gelir.

Red kararı sonucunda başvuru sahibinin Türkiye’de çalışması hukuken mümkün olmaz; imkân varsa yeni başvuru süreçleri değerlendirilir.

Çalışma İzni Reddi Sebepleri

Türkiye’de çalışma izni reddi, esas olarak 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve bu kanuna bağlı uygulama yönetmeliği hükümlerine dayanır. Red gerekçeleri kanunun 9. maddesinde düzenlenmiş ve uygulama yönetmeliğinde detaylandırılmıştır.

Aşağıda sık rastlanan ret nedenlerini ve bunların detaylarını bulabilirsin:

Sebep / Madde	Açıklama	Not / Örnek Durum
9/A – Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan başvuru	Başvurunun, ülkenin işgücü politikalarıyla uyumlu olmadığı değerlendirilir.	Örneğin, belirli sektörlerde yabancı çalıştırma sınırı olabilir.
9/B – Sahte veya yanıltıcı bilgi/evrak	Başvuru sırasında sunulan belgelerin gerçek dışı, yanıltıcı veya sahte olması	Diploma, çalışma deneyimi, referans belgeleri vb. hatalı beyanlar.
9/C – Yabancı istihdamının gerekçesinin yetersiz olması	İşverenin yabancı çalışana ihtiyaç duyduğunu yeterince gerekçelendirememesi	Türk iş gücünün bulunabileceği pozisyonlarda yabancının çalışacak olması durumu.
9/Ç – Türk vatandaşlarına hasredilmiş iş ve meslekler	Bazı iş kollarında yalnızca Türk vatandaşları çalışabilir; yabancı başvuru reddedilir	Örneğin, kamu kurumlarında belirli memur kadroları gibi.
9/D – Gerekli nitelik / uzmanlık eksikliği	Başvuru sahibinin işin gerektirdiği eğitim, sertifika veya deneyime sahip olmadığı anlaşılır	Mesleki yeterlilik belgesi, tecrübe süresi, lisans/diploma eksikliği.
9/E – Bakanlıkça belirlenen kriterlere uyum eksikliği	İşveren veya başvuru sahibinin mali yeterlilik, istihdam kriterleri gibi ölçütleri sağlamaması	Örneğin, sermaye, işçi sayısı, finansal durum kriterleri.
9/F – Vize / sınır dışı / giriş yasağı gibi durumlar	Başvuru sahibinin Türkiye’ye girişine izin verilmeyen veya sınır dışı kararı alınmış olması	6458 sayılı Kanun kapsamında “girişine izin verilmeyecek yabancı” halleri.
9/G – Kamu düzeni, güvenliği veya sağlığı açısından sakınca	Başvuru sahibinin ülkeye zarar verebileceği veya kamu düzenine uygun olmadığı düşünülür	Adli sicil durumu, sağlık riski, güvenlik soruşturmaları.
9/Ğ – Dışişleri Bakanlığı uygun görüşü olmaması / tanınmayan ülke	Bazı yabancılar için dışişleri görüşü gereklidir; diplomatik ilişki olmayan ülke vatandaşları	Dışişleri uygun görüşü aranması.
9/H – Kanuni sürede yapılmayan başvuru / eksik tamamlama	Belirlenen süreler içinde başvuru yapılmamış, eksik belge tamamlanmamış	Zaman aşımı, eksik evrak.
Ek kriterler / uygulama yönetmeliği hükümleri	Uygulama Yönetmeliği’nde özel sektör, sektör bazlı muafiyet kuralları, bilişim gibi alanlarda farklı değerlendirme kriterleri mevcuttur.
İşveren / kurum kaynaklı sorunlar	İşverenin vergi, SGK kaydı sorunları; sermaye yetersizliği; işyerinin sicil durumu	Bu kriterler değerlendirmenin bir parçasıdır.

Not: Bazı sektör ve işlerde (örneğin bilişim, Ar-Ge, eğitim) istihdam ve mali kriterlerden muafiyet uygulanabilmektedir.

Ayrıca pratikte sık görülen hatalar da ret kararıyla sonuçlanabilir:

• Belgelerde tarih, imza, noter vs. eksik imza ya da doğrulama
• Meslek kodu, ünvanda uyumsuzluk
• İş sözleşmesindeki ücret taahhütlerinin mevzuata göre düşük olması
• İşverenin geçmiş sicil durumu, vergi/SGK yükümlülükleri
• Yabancının uzun süre Türkiye’de kesintisiz bulunmaması
• Yeniden başvuru için bekleme süresine uyulmaması

Bu hataların farkında olup dosyanızı dikkatle hazırlamak önemlidir.

Çalışma İzni Reddi Sonrası Hukuki Çözüm Yolları

Red kararına karşı başvuru sahiplerinin kullanabileceği hukuki yollar, doğru zamanda ve usule uygun şekilde kullanıldığında ret kararının iptali olasılığını artırır. Aşağıda adım adım süreci ve dikkat edilmesi gerekenleri bulabilirsin:

1. Red kararının tebliği ve ret gerekçesinin öğrenilmesi
   Red kararı, yazılı olarak bildirilir. Tebliğ evrakında, reddin gerekçesi açıkça yer almalıdır. Bu gerekçe, itiraz ve dava süreçlerinde dayanak olacaktır.
2. İtiraz başvurusu
   Tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yazılı itiraz edilebilir. İtiraz, ret kararındaki hukuka aykırılıklar, eksikler ya da usul hataları içerir şekilde hazırlanmalıdır.
3. İtirazın reddi / açık-zımni ret durumu
   İtiraz ya ülke makamları tarafından reddedilir ya da susma (zımni ret) ile sonuçlanabilir. Bu durumda idari yargıya başvuru imkanı doğar.
4. İptal davası (idari dava)
   Ret kararının bulunduğu ildeki ilgili mahkemeyr başvurarak “iptal davası” açılabilir. Amaç, idari işlemin hukuka aykırı olduğunun tespiti ve kararın iptalidir.
   Dava dilekçesinde, ret kararının hukuki dayanaklarının usule uygunluğu, kanun maddelerine aykırılığı, ispat delilleri ve talepler açıkça sunulmalıdır.
5. Yürütmenin durdurulması talebi
   Dava sürecinde, kararın uygulanmasının durdurulması (çalışma izni verilmiş gibi işlem yapılması) talep edilebilir. Bu talep, davanın kabulü halinde geçici bir önlem sağlar.
6. Yeni başvuru / düzeltme yolu
   Eğer ret sebebi eksiklik, belge hatası veya kriter yetersizliğinden kaynaklanıyorsa, itiraz/dava süreciyle birlikte bu eksiklikler düzeltilerek yeni bir başvuru yapılabilir. Ancak bazı durumlarda kanun gereği aynı işveren veya pozisyon için 1 yıl bekleme şartı olabilir.
7. Zamanaşımı ve hak düşürücü süreler
   İtiraz ve dava süreçlerinde süreler çok kritiktir. 30 günlük itiraz süresi, dava açma süresi gibi hak düşürücü süreler kaçırılmamalıdır.
8. Delil yönetimi
   İtiraz ve dava sürecinde dosyayı destekleyecek deliller (belgeler, tanıklar, uzman görüşleri vb.) açık ve sağlam şekilde düzenlenmelidir. Ret gerekçesine karşı argümanlar hukukî dayanaklarla çürütülmelidir.

Önemli Not: Mahkemeler kararları inceleyebilir, ancak “yerindelik denetimi” (idarenin takdir yetkisini yeniden değerlendirme) yapmaz. Mahkeme yalnızca işlemde hukuka uygunluk denetimi yapar.

Çalışma İzni İptali: Ret Sonrası İkinci Tehdit

Bazı durumlarda, çalışma izni önceden verilmiş olsa dahi, sonradan iptal edilebilir. Bu durum, çalışma izninin varlığına rağmen çalışmanın sona ermesine ya da başka bazı olumsuz şartların ortaya çıkmasına bağlıdır.

Çalışma İzni İptal Sebepleri

• Yabancının çalışma izni verildikten sonra altı ay boyunca Türkiye’ye gelmemesi
• Pasaport veya kimlik belgesinin geçerliliğini yitirmesi
• Başvuru sırasında verilen bilgilerin sonradan sahte/yanıltıcı olduğunun tespiti
• İzin verilen işin sonlanması
• Yabancının kanun hükümlerine aykırı çalışması
• Süreli izinlerde Türkiye dışına kesintisiz olarak belirli süre (örneğin 6 ay) çıkması
• Kamu düzeni, sağlık, güvenlik gibi gerekçeler
• Turkuaz Kart sahibi için belirlenen şartların kaybedilmesi
• Diğer muafiyet statülerine artık uygun olmama durumu

İptal kararı tebliğ edildiğinde, bu karar da 30 günlük süreyle itiraz edilebilir; ardından idari yargı yoluna başvurulabilir.

İptal kararının kesinleşmesi halinde çalışma izni hukuken geçersiz hale gelir ve kişi artık bu izne bağlı haklardan faydalanamaz.

Pratik İpuçları & Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Başvuru dosyasını en baştan eksiksiz ve dikkatli hazırlamak; tarih, imza, noter vs. kontrolleri
• İş sözleşmesindeki ücretin, pozisyonun gerektirdiği kriterlere uygun olması
• İşverenin mali durumunun, vergi/SGK yükümlülüklerinin temiz olması
• Yeniden başvuru için bekleme süresi şartlarını incelemek
• İtiraz ve dava süreçlerini kaçırmamak — süreler çok kritiktir
• Avukatla çalışmak (özellikle idari dava süreçlerinde deneyimli bir yabancılar hukuku avukatı)
• Ret gerekçesine özel argüman geliştirmek, örneğin “Türk iş gücü bulunamadığı” ya da “nitelikli yabancı katkısı” gibi savunmalar hazırlamak
• Sektörel avantajları/istisnaları değerlendirmek (örneğin, bilişim, Ar-Ge, eğitim gibi alanlarda bazı muafiyetler olabilir)

Sonuç

Çalışma izni reddi, yabancılar açısından ciddi bir engel teşkil edebilir; ancak doğru strateji, zamanında itiraz ve dava süreciyle bu kararların iptali ya da yeniden başvuru imkanı doğabilir. Red kararının dayanaklarını iyi analiz etmek, dosyayı sağlam argümanlarla desteklemek ve hukuki süreçleri titizlikle yürütmek kritik önemdedir.

 

Çalışma İzni Reddi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Çalışma izni reddi ne anlama gelir?

Çalışma izni reddi, yabancının Türkiye’de çalışmasına izin verilmediği anlamına gelir. Bu karar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü) tarafından verilir. Red gerekçesi genellikle başvurunun mevzuata, değerlendirme kriterlerine veya kamu düzenine uygun bulunmamasıdır.

2. Çalışma izni neden reddedilir?

Çalışma izni reddinin başlıca sebepleri şunlardır:

• Eksik veya hatalı belgeler sunulması
• Sahte diploma veya yanlış beyan
• İşverenin mali yeterlilik kriterlerini karşılamaması
• Türk vatandaşı istihdam oranının yetersiz olması
• Kamu düzeni, güvenlik veya sağlık yönünden sakınca bulunması
• Uygun pozisyon için Türk iş gücünün bulunması
• Başvuru süresinin kaçırılması veya eksik tamamlanması

3. Çalışma izni reddedilirse yeniden başvuru yapılabilir mi?

Evet, yapılabilir. Ancak ret gerekçesi dikkatle incelenmelidir. Eksiklik veya belge hatası varsa düzeltilip yeniden başvuru mümkündür.
Fakat bazı durumlarda, aynı işveren veya pozisyon için 1 yıl bekleme şartı uygulanabilir. Yeni başvuru öncesinde red nedeni giderilmelidir.

4. Çalışma izni reddine nasıl itiraz edilir?

Red kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yazılı itiraz yapılabilir.
İtiraz dilekçesinde:

• Red gerekçesinin hukuka aykırı yönleri açıklanmalı,
• Eksik görülen belgeler tamamlanmalı,
• Yabancının nitelikleri ve işverenin ihtiyacı gerekçelendirilmeli.

İtiraz reddedilirse, ilgili mahkemede iptal davası açılmalıdır. Aksi halde karar kesinleşir.

5. Çalışma izni reddi kararına karşı dava açma süresi nedir?

İtiraz reddinden veya zımni reddin oluşmasından itibaren 60 gün içinde ilgili mahkemede dava açılabilir.
Bu süre “hak düşürücü” niteliktedir. Süre geçirilirse dava hakkı kaybolur.

6. İptal davası nasıl açılır?

Mahkemede açılan iptal davası, red kararının hukuka aykırı olduğunu ortaya koymayı amaçlar.
Dava dilekçesinde şu unsurlar yer almalıdır:

• Tebliğ tarihi ve süreye uygunluk
• Red gerekçesinin dayandığı kanun maddeleri
• Uygulama hataları veya yanlış değerlendirmeler
• Yabancının eğitim, tecrübe, meslek belgeleri
• İşverenin sektörel ihtiyacına ilişkin açıklamalar
  Gerektiğinde yürütmenin durdurulması da talep edilebilir.

7. Çalışma izni reddinde “zımni ret” nedir?

Bakanlık, yapılan itiraza 30 gün içinde cevap vermezse, işlem “zımnen reddedilmiş” sayılır.
Bu durumda, tebliğ beklenmeden ilgili mahkemede dava açma hakkı doğar.

8. Red kararı sonrası yabancı Türkiye’de kalabilir mi?

Eğer yabancının başka geçerli ikamet izni varsa (örneğin kısa dönem ikamet), bu izin süresi boyunca kalabilir.
Ancak yalnızca çalışma iznine dayalı oturum hakkı varsa, red sonrası yasal kalış süresi sona erer.
Bu durumda yeni ikamet başvurusu yapılmalı veya ülke terk edilmelidir.

9. Ret kararı işvereni etkiler mi?

Evet. İşveren, reddedilen yabancı için istihdam planlamasını değiştirmek zorunda kalır. Ayrıca aynı pozisyon için yeniden yabancı başvurusu yapabilmek için bazı durumlarda belirli süre beklemesi gerekebilir.
İşverenin SGK, vergi, sermaye ve çalışan sayısı kriterleri yeni başvurularda tekrar değerlendirilir.

10. Hangi durumlarda çalışma izni alınması çok zordur?

• Türk vatandaşlarına tahsisli meslekler (eczacılık, avukatlık, kaptanlık vb.)
• Küçük ölçekli, mali yetersizlik içeren şirketler
• Sahte veya geçersiz belgelerle başvuru yapanlar
• Giriş yasağı veya tahdit kodu olan yabancılar
• Önceki izni iptal edilmiş veya yasa dışı çalışan kişiler

11. Çalışma izni reddinde avukat desteği gerekli midir?

Yasal olarak zorunlu değildir, ancak hukuki süreçlerin karmaşıklığı nedeniyle profesyonel avukat desteği çok önemlidir.
İtiraz dilekçesi, dava süresi, delil yönetimi ve sürelerin takibi için uzman bir yabancılar hukuku avukatı ile çalışmak çoğu zaman sonucu belirler.

12. Çalışma izni reddi ile çalışma izni iptali arasındaki fark nedir?

• Red kararı: Başvuru henüz onaylanmadan, izin verilmemesi anlamına gelir.
• İptal kararı: Daha önce verilmiş bir iznin sonradan geri alınmasıdır.
  İptal sebepleri arasında işin bitmesi, sahte evrak, kamu güvenliği veya Türkiye dışında uzun süre kalma gibi durumlar bulunur.

13. Red kararı sonrası yeni işverenle başvuru yapılabilir mi?

Evet, yeni bir işveren ile yapılabilir. Ancak önceki red gerekçesi yeni başvuruda da dikkate alınır.
Örneğin, yabancının nitelik eksikliği varsa aynı durum devam edeceği için yeniden red riski vardır. Bu sebeple itiraz ve dava yollarının kullanılması ileriki başvurularda kritik rol oynar.

14. Çalışma izni reddi SGK kayıtlarını etkiler mi?

Hayır, çalışma izni reddi SGK sisteminde aktif kayıt oluşturmaz. Ancak aynı işverenin geçmişte reddedilmiş başvuruları olması, yeni başvurularda olumsuz izlenim yaratabilir.

15. Çalışma izni reddi kararı kaldırılabilir mi?

Evet.

• İlgili mahkemede iptal kararı verirse red ortadan kalkar. Böylece çalışma izni verilmiş sayılır veya yeni başvuru yolu açılır.

16. Red kararına karşı yürütmenin durdurulması istenebilir mi?

Evet. Dava açarken “yürütmenin durdurulması” talebi sunulabilir.
Bu talep kabul edilirse, dava sonuçlanana kadar red kararı geçici olarak askıya alınır ve yabancının yasal durumu korunur.

17. Çalışma izni reddi hangi kanunlara dayanır?

• 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu
• Çalışma İzni Değerlendirme Yönetmeliği
• 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK)
• İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK)
  Bu mevzuatlar, hem idari değerlendirme kriterlerini hem de itiraz/dava yollarını düzenler.

18. Çalışma izni reddinde süreyi kaçırırsam ne olur?

30 günlük itiraz süresi veya 60 günlük dava süresi geçirilirse hak kaybı olur.
Bu durumda yeni başvuru yapılması dışında hukuki çözüm kalmaz. Süreler hak düşürücü niteliktedir.

19. Red kararının gerekçesini nasıl öğrenebilirim?

Red kararında gerekçe belirtilmek zorundadır. Tebliğ belgesinde bu açıklama yer alır.
Mahkemede dava açılması halinde ayrıntılı gerekçe mahkemeye iletilmektedir.

20. Red kararıyla birlikte giriş yasağı uygulanır mı?

Hayır, çalışma izni reddi otomatik olarak sınır dışı veya giriş yasağı anlamına gelmez.
Ancak yabancı, başka bir yasal ikameti olmadan Türkiye’de kalmaya devam ederse ikamet ihlali nedeniyle idari yaptırım uygulanabilir.

21. Çalışma izni red kararının sonuçları nelerdir?

• Türkiye’de yasal çalışma hakkı kazanılamaz.
• Başvuru süreci sona erer, sistem “red” olarak kaydedilir.
• Aynı pozisyon için yeniden başvuru kısıtlaması oluşabilir.
• Varsa işveren SGK yükümlülüğü iptal edilir.

22. Ret gerekçesi “Türk işgücü bulunabilir” olursa nasıl savunma yapılabilir?

Bu durumda başvuruda şu belgeler etkili olabilir:

• İş ilanı ve başvuruların sonucu (yerli personel bulunamadığına dair)
• İşin özel nitelik veya yabancı dil gerektirdiğine dair açıklama
• Referanslar, uzmanlık belgeleri
• İşverenin sektörel faaliyet raporu

23. Red kararına karşı dava kazanılırsa ne olur?

İdare mahkemesi ret kararını iptal ederse, Bakanlık kararı uygulamak zorundadır.
Böylece ya doğrudan izin verilir ya da yeni bir değerlendirme yapılır.

24. Red kararları genellikle ne kadar sürede sonuçlanır?

• İtiraz süreci: ortalama 30–60 gün
• Dava süreci: 6–12 ay arası (mahkeme yoğunluğuna göre değişebilir)
• Yürütmenin durdurulması kararı: 1–3 ay arasında sonuçlanabilir

25. Çalışma izni reddi sonrası avukatla çalışmak avantaj sağlar mı?

Evet, ciddi fark yaratır.
Profesyonel bir yabancılar hukuku avukatı, red gerekçesini analiz eder, itiraz/dava dilekçesini mevzuata uygun hazırlar ve süreleri titizlikle takip eder.
Bu da iptal olasılığını ciddi biçimde artırır.