Uluslararası Ticaret Hukuku

Giriş: Neden Uluslararası Ticaret Hukuku?

Küreselleşen dünya ekonomik sistemi içerisinde, şirketler yalnızca yerel piyasalarla değil; sınır ötesi ticaret, dış yatırım, gümrük işlemleri, serbest bölge faaliyetleri, dijital ticaret ve uluslararası anlaşmalar kapsamında da faaliyet göstermektedir. Bu süreçler, özellikle şu riskleri beraberinde getirir: tarife ve kota uygulamaları, ithalat-ihracat düzenlemeleri, gümrük işlemleri, ticari yaptırımlar ve sübvansiyonlar, fikri mülkiyetin sınır ötesi korunması, uyuşmazlıkların çözümü. Bu gibi alanlarda uzman hukuki danışmanlık almak, ticari faaliyetlerin güvenli ve sürdürülebilir biçimde yürütülmesi için kaçınılmazdır.
Bu nedenle, firmamız sınır ötesi ticaretin tüm yasal yönlerini güvenle yönetebilmeniz için kapsamlı çözümler sunmaktadır.

Faaliyet Alanlarımız

Aşağıda, faaliyetlerimizi hem geniş hem detaylı biçimde açıklıyoruz; her bir başlık bir anahtar kelime (örneğin “gümrük işlemleri”, “ihracat-ithalat uyumu”, “ticaret yaptırımları”, “serbest bölge işlemleri”, “uluslararası ticari uyuşmazlıklar”) açısından optimize edilmiştir.

1. İthalat-İhracat Düzenlemeleri & Gümrük Hukuku

• İthalat ve ihracat işlemlerinde firma yükümlülüklerinin belirlenmesi, ticari faturalar, konşimentolar ve menşe şartlarının gözetilmesi.
• Gümrük sınıflandırma (tariff code) ve GTIP / HS Kodları üzerinden uygun tarife uygulanması.
• Gümrük vergileri, kota uygulamaları, dahilde işleme ve geçici ihracat rejimlerinin değerlendirilmesi.
• Danışmanlık: firmanın ithalat-ihracat süreçlerinin hukukî yönden risk analizinin yapılması. Bu, uzmanlarca “customs matters in all key markets” olarak tanımlanıyor.
• Türkiye özelinde, ilgili Mevzuat (örneğin Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği) çerçevesinde yurtiçinde yerleşik firmaların sınır ötesi alışverişlerini hukuka uygun hale getirmelerine destek.

2. Ticaret Yaptırımları, İhracat Kontrolleri ve Sübvansiyon-Karşı Önlemleri

• Uluslararası yaptırımlar (örneğin ülke bazlı, malzeme bazlı, teknoloji bazlı) konusunda detaylı değerlendirme ve uyum süreci yönetimi.
• İhracat kontrol rejimleri: hangi mal/hizmet/teknolojilerin ihraç iznine tabi olduğu, lisans gerekliliklerinin analizi.
• Anti-dumping, sübvansiyon karşıtı önlemler ve koruma önlemleri gibi ticaret savunma mekanizmaları (“trade remedies”) konusunda destek. Bu alanlar, çok sayıda küresel hukuk firmasının odak noktasıdır.
• Türkiye’den yurtdışına ve yurtdışından Türkiye’ye yapılacak ticarette, ilgili AB, ABD ve çok taraflı rejimlerin (örneğin World Trade Organization – WTO) etkilerinin incelenmesi.

3. Serbest Bölgeler, Özel Rejimler ve Yatırım Yönlendirmesi

• Serbest bölgelerde faaliyet göstermek isteyen firmalar için hukuki yapılandırma, vergi ve teşvik analizleri, serbest bölge statüsü kapsamında uygulanacak mevzuat (örneğin gümrük muafiyetleri) konusunda destek.
• Yabancı yatırımcıların Türkiye’de ve yurtdışında sınır ötesi yatırım yaparken karşılaşabilecekleri hukuki hususların belirlenmesi: ülkeye giriş koşulları, teşvik sistemleri, yatırım koruma anlaşmaları.
• Uluslararası ticaret hukuku bağlamında “cross-border investment” ve “foreign direct investment” (FDI) stratejilerinin hukuki altyapısı hazırlanması.

4. Uluslararası Ticari Sözleşmeler & Lojistik Tedarik Zinciri

• Teslim şekilleri (CIF, FOB, DD U vs), INCOTERMS 2020 uygulamaları, lojistik zincirinde yükümlülüklerin netleştirilmesi.
• Hizmet ihracatı ve dijital ticaret kapsamında sözleşme taslaklarının hazırlanması: bölgesel düzenlemelere uygun (“non-tariff barriers”) sözleşme maddeleri.
• Uluslararası tedarik zinciri risklerinin hukuki analizi: mücbir sebepler, gümrük gecikmeleri, taşıma sigortaları, kalite kontrol anlaşmaları. Bu bağlamda, ticaret hukuku firmalarının “global trade of goods and services… a multitude of complex rules, procedures and exceptions” ile yüzleştiği belirtilmiştir.
• E-ticaret ve dijital hizmetlerin sınırlararası sunumu, veri akışı ve ilgili düzenleme riski (örneğin dijital ihracat, bulut hizmetleri).

5. Uluslararası Ticari Uyuşmazlıklar, Tahkim ve Yaptırım İhlalleri Savunması

• Taraflar arasında doğan sınır ötesi ticaret anlaşmazlıklarının çözümü: içerideki yargı yolları, uluslararası tahkim (örneğin ICSID, ICC), alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri.
• Ticaret yaptırımları ve ihracat kontrol rejimlerinin ihlali durumunda ortaya çıkan yaptırım ve idari yaptırımlar karşısında savunma stratejileri hazırlanması.
• Fikri mülkiyetin sınır ötesi korunması kapsamında ithalat engellemeleri, ülke dışı itiraz ve savunma süreçleri. Hukuk firmasının bu alandaki tecrübesi “defending intellectual property rights in Section 337 import investigations” şeklinde örneklenmiştir.
• Mergers & acquisitions (M&A) sırasında “trade-due-diligence” süreçleri: sınır ötesi birleşme ve devralmalarda ticaret hukuku risklerinin analiz edilmesi.

6. Uluslararası Ticaret Anlaşmaları & Gümrük Birliği Politikaları

• Çok taraflı, bölgesel ve ikili ticaret anlaşmalarının (örneğin AB gümrük birliği, Türkiye-serbest ticaret anlaşmaları) içeriklerinin değerlendirilmesi ve firmalara etkilerinin analizi. Örneğin, ticaret hukukunda “bilateral and regional trade agreements” kavramı önemli bir yer tutar.
• Türkiye’nin taraf olduğu veya olacağı ticaret anlaşmalarının hukuki yükümlülükler açısından değerlendirilmesi: menşe kuralları, tarifeler, hizmet ticareti açılımları, yatırım koruma yönleri.
• Kamu idareleri, kamu-özel işbirliği ve devletlerarası ticari düzenleme çalışmalarında danışmanlık: düzenleyici uyum, devlet yardımları, rekabetçi etki analizi.

7. Dijital Ticaret, E-Ticaret ve Hizmet İhracatı

• Fiziksel mal ticaretinin yanı sıra dijital hizmetlerin ve yazılım/teknoloji ihracatının hukuki yönleri: veri akışı, yerelleşme, elektronik teslim, telekom düzenlemeleri.
•  KOBİ’lerin yurtdışına hizmet satışı, platform kullanımı, ödeme sistemleri, veri koruma ve rekabet hukuku etkileşimleri.
• E-ticaret lojistik zincirinde ortaya çıkan trans-border yükümlülükler: iade işlemleri, vergi düzenlemeleri, yerel regülasyonlar.

8. Sürdürülebilir Ticaret ve ESG Uyumu

• Uluslararası ticaret süreçlerinde çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) kriterlerinin hukuki analizi: tedarik zincirinde insan hakları, çevre dostu üretim, karbon ayak izi kontrolü. Bu tür yüksek etkili hukuki alanlara yatırımın “deepening expertise in high-impact legal areas such as … international trade law and cross-border tax structuring” şeklinde önem taşıdığı belirtilmiştir.
• Yeşil ürünler ticareti, karbon sınır düzenlemeleri ve sürdürülebilir tedariğe ilişkin hukuki danışmanlık: firmaların rekabet avantajı elde ederek uyumlu bir ticaret stratejisi geliştirmesi.

Neden Bizimle Çalışmalısınız?

• Sınır ötesi ticaret ve yatırım hukukunda uzmanlaşmış ekibimiz, güncel düzenlemeleri, çok taraflı anlaşmaları, bölgesel mevzuatı yakından takip eder.
• Türkiye ve yurtdışı pazarlarda uygulamalı deneyim sahibi olmamız sayesinde – gümrük süreçleri, tarife sınıflandırmaları, yaptırım kontrolleri, tahkim prosedürleri gibi – müşterilerimize pratik ve stratejik çözümler sunuyoruz.
• Hukuki danışmanlığımız yalnızca “danışma” ile sınırlı kalmaz; aynı zamanda risk analizi, uygulama takibi, iç kontrol sistemleri kurulması ve denetim öncesi hazırlıklar gibi katma-değerli hizmetler içerir.
• Uluslararası ticarette teknoloji, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik boyutlarına hakim olduğumuz için, firmaların yeni nesil iş modellerine uyum sağlamasına destek oluyoruz.

Hizmet Süreci

1. Başlangıç Toplantısı: Firmanızın ticaret modeli, yurtiçinde ve yurtdışında yürütülen işlemler, mevcut riskler ve hedeflenen pazarlar analiz edilir.
2. Durum Tespiti ve Risk Analizi: İthalat-ihracat süreçleriniz, sözleşme altyapınız, gümrük ve yatırım yapılandırmanız incelenerek bir “hukuki uyum raporu” hazırlanır.
3. Özelleştirilmiş Hukuki Tasarım: Gümrük işlemleri, sözleşmeler, ithalat-ihracat politikalari, yaptırım ve denetim prosedürleri için özel politika ve dokümantasyon hazırlanır.
4. Uygulama ve İzleme: Hazırlanan yapıların firmanızda uygulanması, yetkililerin eğitilmesi, uyum sistemlerinin takibi, düzenli “hukuki sağlık taramaları”.
5. Güncelleme & Destek: Uluslararası ticaret hukuku dinamik bir alan olduğu için (tarife değişimleri, yeni yaptırımlar, dijital ticaret düzenlemeleri), firmanıza düzenli güncelleme ve danışmanlık hizmeti sağlanır.

Hedef Kitle & Sektörler

• Mal ve hizmet ihracatı yapan KOBİ’ler ile uluslararası ağ kurmayı hedefleyen büyük ölçekli şirketler.
• Yurtdışına veya yurtdışından Türkiye’ye yatırım yapan firmalar.
• Serbest bölge ve lojistik merkezlerinde operasyon yürüten şirketler.
• Dijital ticaret, teknoloji ihracatı, yazılım hizmetleri alanında faaliyet gösteren girişim ve şirketler.
• Yeşil üretim, sürdürülebilir tedarik zinciri, ESG uyumu kapsamında uluslararası operasyon yürütmek isteyen firmalar.

Uluslararası Ticaret Hukuku – Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Uluslararası ticaret hukuku nedir?

Uluslararası ticaret hukuku; ülkeler arasında yapılan mal, hizmet ve sermaye alışverişini düzenleyen hukuk dalıdır. İthalat-ihracat işlemleri, gümrük mevzuatı, uluslararası ticari sözleşmeler, serbest ticaret anlaşmaları, ticari yaptırımlar ve tahkim süreçleri bu alanın temel konularını oluşturur.

2. Uluslararası ticaret hukukunun temel kaynakları nelerdir?

Bu alanın temel kaynakları şunlardır:

• Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Anlaşmaları,
• Serbest Ticaret Anlaşmaları (FTA),
• Gümrük Birliği düzenlemeleri,
• Birleşmiş Milletler Uluslararası Mal Satımına İlişkin Sözleşme (CISG),
• INCOTERMS 2020 teslim şekilleri,
• Türk mevzuatında Gümrük Kanunu, Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Türk Ticaret Kanunu, Türk Borçlar Kanunu.

3. Uluslararası ticaret hukuku ile dış ticaret hukuku aynı şey midir?

Kavramlar birbirine yakın olmakla birlikte kapsam farklıdır.

• Dış ticaret hukuku, bir ülkenin ithalat-ihracat işlemlerini ve gümrük düzenlemelerini kapsar.
• Uluslararası ticaret hukuku ise iki veya daha fazla ülke arasındaki ticari ilişkileri, sözleşmeleri, yatırım ve tahkim süreçlerini kapsar.

4. Uluslararası ticaret avukatı ne iş yapar?

Uluslararası ticaret avukatı; firmaların sınır ötesi ticari faaliyetlerinde doğabilecek tüm hukuki riskleri önceden tespit eder, mevzuata uyumu sağlar, ticari sözleşmeleri hazırlar, gümrük ve yaptırım kontrollerini yürütür, uyuşmazlık durumlarında ise tahkim veya dava süreçlerini yönetir.

5. Türkiye’de uluslararası ticaret yapmak isteyen yabancı yatırımcı hangi hukuki adımları atmalıdır?

• Türkiye’de vergi numarası ve ticaret sicil kaydı oluşturulmalıdır.
• Gümrük müşaviri ve hukuki danışman ile ithalat-ihracat izinleri alınmalıdır.
• Yatırımın niteliğine göre Ticaret Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı veya ilgili serbest bölge müdürlüklerinden izinler sağlanmalıdır.
• Uluslararası sözleşmelerin Türk hukuku ile uyumu denetlenmelidir.

6. İthalat ve ihracat sözleşmelerinde hangi maddelere dikkat edilmelidir?

• Teslim şekli (INCOTERMS 2020)
• Ödeme şekli (akreditif, peşin, mal mukabili vb.)
• Risk ve mülkiyetin geçişi
• Gecikme cezaları ve tazminatlar
• Uyuşmazlık çözüm yeri (mahkeme mi, tahkim mi?)
• Mücbir sebep (force majeure)
• Dil ve yürürlük hukuku
  Bu unsurlar, uluslararası ticari uyuşmazlıklarda belirleyici rol oynar.

7. INCOTERMS 2020 nedir?

INCOTERMS, uluslararası ticarette alıcı ve satıcı arasındaki teslim, taşıma, sigorta ve masraf paylaşımını düzenleyen standart teslim kurallarıdır. Örneğin:

• FOB (Free on Board): Satıcı, malı gemiye yükleyinceye kadar sorumludur.
• CIF (Cost, Insurance, Freight): Satıcı, navlun ve sigortayı öder.
• DDP (Delivered Duty Paid): Tüm gümrük ve nakliye yükümlülükleri satıcıya aittir.

8. Gümrük işlemleri sırasında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıklar nasıl çözülür?

Gümrük idaresinin kararlarına karşı idari itiraz yolu ve ardından idari yargıda iptal davası açılabilir.
Ayrıca, yanlış tarife kodu (GTİP) tespiti, ceza kararları veya eşyaya el konulması gibi işlemlerde avukat aracılığıyla hukuki savunma yapılması gerekir.

9. Ticaret yaptırımı (sanction) ve ihracat kontrolü ne anlama gelir?

Ticaret yaptırımları; devletlerin veya uluslararası kuruluşların belirli ülkelere, sektörlere veya kişilere karşı uyguladığı kısıtlamalardır.
İhracat kontrolleri ise bazı ürünlerin (özellikle savunma, teknoloji, yazılım) belirli ülkelere ihracında izin alınması zorunluluğunu ifade eder.
Bu kuralların ihlali, ciddi idari para cezalarına ve ticari yasaklara yol açabilir.

10. Anti-dumping (damping karşıtı) soruşturması nedir?

Bir ülkenin yerli üreticilerini korumak için, yabancı bir üreticinin malı “piyasa değerinin altında” satması durumunda başlattığı soruşturmadır.
Sonucunda ek vergi (anti-dumping duty) uygulanabilir.
Firmalar bu süreçte uluslararası ticaret hukuku uzmanı avukatlardan hukuki temsil almalıdır.

11. Serbest bölgelerde ticaret yapan şirketler hangi yasal avantajlara sahiptir?

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketler;

• Gümrük vergisi ve KDV istisnası,
• Döviz kazandırıcı işlem kolaylığı,
• Kar transferi serbestisi,
• Bürokratik kolaylıklar gibi avantajlardan yararlanır.
  Ancak, her serbest bölgenin kendine özgü yönetmelikleri vardır.

12. Uluslararası ticari uyuşmazlıklarda hangi tahkim merkezleri yetkilidir?

En sık kullanılan tahkim kurumları:

• ICC (International Chamber of Commerce)
• LCIA (London Court of International Arbitration)
• ICSID (Investment Disputes)
• ISTAC (İstanbul Tahkim Merkezi)
• UNCITRAL kuralları çerçevesinde ad hoc tahkim.

13. Uluslararası ticari sözleşmelerde hangi hukuk uygulanır?

Taraflar genellikle sözleşmede uygulanacak hukuku kendileri belirler (örneğin “Türk Hukuku” veya “İngiliz Hukuku”).
Bu belirtilmemişse, lex loci contractus (sözleşmenin yapıldığı yerin hukuku) veya lex loci solutionis (ifa yeri hukuku) prensipleri devreye girer.

14. Uluslararası ticarette vergilendirme nasıl belirlenir?

Vergilendirme, mal veya hizmetin teslim yeri, mukim ülke ve ilgili çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları (ÇVÖA) çerçevesinde belirlenir.
Yanlış beyan veya hatalı işlem, cezai yaptırımlara neden olabilir.

15. E-ticaret ve dijital hizmet ihracatında hangi hukuki düzenlemeler geçerlidir?

• Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun,
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK),
• Dijital Hizmet Vergisi Kanunu,
• Gümrük Kanunu,
  ve uluslararası veri aktarım sözleşmeleri.
  Bu alan yeni regülasyonlara açık olduğu için sürekli hukuki danışmanlık gerektirir.

16. Türkiye’de serbest ticaret anlaşmaları hangi ülkelerle geçerlidir?

Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği dışında; İngiltere, Güney Kore, Singapur, Malezya, EFTA, Gürcistan, Mısır gibi birçok ülkeyle yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) bulunmaktadır.
Bu anlaşmalar, malların düşük vergili veya vergisiz şekilde ticaretini kolaylaştırır.

17. Uluslararası ticarette sık yapılan hukuki hatalar nelerdir?

• Sözleşme dili ve hukukunun belirtilmemesi,
• INCOTERMS kurallarının yanlış seçilmesi,
• Gümrük kodu veya menşe beyanı hataları,
• Yaptırım listelerinde bulunan kişilerle işlem yapılması,
• Vergi ve sigorta yükümlülüklerinin ihmal edilmesi.
  Bu hatalar, yüksek para cezaları veya ticaret yasağı ile sonuçlanabilir.

18. Uluslararası ticari tahkim kararları Türkiye’de geçerli midir?

Evet. Türkiye, New York Konvansiyonu’na taraftır.
Bu nedenle, yabancı tahkim kararları Türkiye’de mahkemelerce tanınıp tenfiz edilebilir.

19. Sınır ötesi yatırım (foreign direct investment – FDI) hukukunda hangi korumalar vardır?

Yatırımcılar; uluslararası yatırım koruma anlaşmaları, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ve yatırım teşvik sistemleriyle korunur.
Bu korumalar, keyfi kamulaştırma ve haksız müdahalelere karşı güvence sağlar.

20. Uluslararası ticaret hukukunda sürdürülebilirlik (ESG) neden önemlidir?

Küresel tedarik zincirleri artık çevre, insan hakları ve yönetişim kriterlerine göre değerlendiriliyor.
Firmalar, karbon ayak izi, etik üretim, çocuk işçi yasağı gibi ESG standartlarına uymadığında uluslararası sözleşmelerde “uyumsuzluk” riskiyle karşılaşabilir.

21. Hangi sektörlerde uluslararası ticaret hukuku danışmanlığına en çok ihtiyaç duyulur?

• İthalat-ihracat yapan sanayi ve imalat şirketleri,
• Enerji, savunma, teknoloji, yazılım ve kimya sektörü,
• Lojistik, taşımacılık ve denizcilik şirketleri,
• Tarım ve gıda ihracatı yapan işletmeler,
• E-ticaret ve dijital hizmet firmaları.

22. Uluslararası ticari sözleşmelerin tercümesi neden önemlidir?

Hukuki terimlerin yanlış çevrilmesi, yükümlülüklerin yanlış anlaşılmasına ve uyuşmazlığa neden olabilir.
Bu nedenle sözleşme tercümeleri yeminli tercüman ve ticaret hukuku avukatı tarafından kontrol edilmelidir.

23. Bir şirketin uluslararası ticaret hukukuna uygunluğunu nasıl ölçebilirim?

Uygunluk (compliance) değerlendirmesi şu başlıklarla yapılır:

• Gümrük kayıt ve beyanlarının doğruluğu,
• Yaptırım listesi taramaları,
• Ticari sözleşme kontrolleri,
• İthalat-ihracat izinleri,
• ESG ve veri koruma standartlarına uyum.
  Bu değerlendirme sonunda “hukuki risk analizi raporu” hazırlanır.

24. Uluslararası tahkim ile ulusal dava arasında ne fark vardır?

Tahkimde taraflar kendi seçtikleri hakemler önünde, gizli ve hızlı şekilde uyuşmazlığı çözerler.
Mahkeme davalarına göre daha esnektir ve genellikle farklı ülke tarafları için daha güvenlidir.
Tahkim kararları uluslararası geçerliliğe sahiptir.

25. Uluslararası ticaret danışmanlığına ne zaman başvurulmalıdır?

Sadece uyuşmazlık çıktığında değil,

• Sözleşme hazırlığı,
• Yeni ülkeye ihracat planı,
• Serbest bölgeye giriş,
• Yeni ürün ithalatı veya yatırım sürecinde
  mutlaka hukuki danışmanlık alınmalıdır.